maandag 28 januari 2008

Ithaka, K.P. Kaváfis


Als je op je tocht naar Ithaka vertrekt,
smeek dat je weg heel lang mag zijn,
vol avonturen, vol ervaring.
De Laestrygonen en de Cyclopen,
en de toornige Poseidon moet je niet vrezen:
zulke wezens zul je nooit vinden op je weg,
als je denken hoog blijft, als een uitgelezen
bewogenheid je lichaam en je geest bezielt.
De Laestrygonen en de Cyclopen,
de woeste Poseidon zul je niet ontmoeten,
als je ze niet me je meedraagt in je ziel,
als je ziel ze niet voor je ogen plaatst.

Smeek dat je weg heel lang mag zijn.
Dat er vele zomerse morgens zullen zijn
waarop je, met wat een voldoening, wat een vreugde
zult binnengaan in voor het eerst aanschouwde havens;
en dat je moogt vertoeven in Phoenicische stapelplaatsen,
en daar goede waren kopen kunt,
parelmoer en koralen, amber en ebbehout,
en zinnestrelende parfums van elke soort,
zo overvloedig als je kunt zinnestrelende parfums;
en dat je naar veel steden in Egypte gaan moogt
om te leren en te leren van de wijzen.

Houdt altijd Ithaka in je gedachten.
Daar aan te komen dat is je bestemming.
Maar overhaast de reis volstrekt niet.
Beter dat die vele jaren duren zal,
en dat je, oud al, landen zult op het eiland,
rijk met alles wat je onderweg hebt gewonnen,
niet verwachtend dat Ithaka je rijkdom geven zal.
Ithaka gaf je de mooie reis.
Zonder dat eiland was je niet op weg gegaan.
Verder heeft het je niets meer te geven.

En als je het armelijk vindt, Ithaka misleidde je niet.
Zo wijs als je bent geworden, met zoveel ervaring,
zul je al begrepen hebben wat Ithaka's betekenen.

K.P. Kaváfis, Verzamelde Gedichten
Foto: Rosa

vrijdag 18 januari 2008

De mystiek van Rumi


De laatste jaren neemt spiritualiteit een steeds belangrijkere plaats in in de westerse wereld. Regelmatig staan er artikelen over dit onderwerp in bladen in kranten, je kunt er niet meer omheen. De maatschappij verhardt, consumptie en het snelle leven zijn de kenmerken van nu. Er is geen tijd voor je medemens, om naar de anderen te luisteren, om goed om je heen te kijken, zonder haast. Terug naar de traagheid. Om de leegte van het bestaan tegenstand te bieden gaan steeds meer mensen de antwoorden zoeken in spiritualiteit.
Mystiek is een deel van de spirituele wereld die ik altijd fascinerend heb gevonden.
Jalal al-Din Rumi, de Perzische dichter en mysticus, is daarvaan het grote voorbeeld. Hij werd geboren in Balkh, het huidige Afghanistan, op 30 september 1207. Vanaf de 15e eeuw werd hij Mevlana genoemd, die onze heer betekent. Zijn vader was een Soefi meester. Door het dreigende gevaar van de Mongolen, onder leiding van Djengis Khan, verhuisde de familie naar Bagdad, Syrie, en later naar Konya, in het huidige Turkije. Daar vonden zij een veilige thuishaven. Toen zijn vader stierf, volgde Rumi hem op en werd hij een deskundige op het gebied van theologie, rechtsgeleerdheid en Soefisme.

Jaren later maakte hij ook kennis met de muziek van de Derwisjes: extatische muziek, zang en dans. Hij leerde ook het mysterie van de goddelijke liefde en begon met het reciteren van gedichten .
Rumi werd de leidende figuur van de Soefi beweging in Konya en stichtte de dansende derwisjen. Deze religieuze muzikanten en dansers maken ronddraaiende bewegingen om hun as om in extase te raken. Ook als het er uitziet als een mooie ceremonie, in werkelijkheid is het een vorm van gebed om dichterbij God te komen. De dansen zitten vol symboliek, de rechterhandpalm wijst naar boven om de zegen van God te ontvangen en de linkerpalm wijst naar onderen om de zegen aan deze wereld te brengen.

Het Soefisme heeft zijn oorsprong in de oude Islam. Deze benaming komt van soef, dat in het Arabisch wol betekent. De eerste soefi's droegen wollen kleding om hun soberheid en armoede te laten zien. In de 6e eeuw waren er al soefi's, die door het Midden-Oosten en India trokken.

Sinds kort is er een nieuwe stroming ontstaan, het Universeel Soefisme, een combinatie
van denkbeelden van het westen en het Soefisme. De Indiase muzikant Hazrat Inayat Khan kreeg van zijn soefi-meester de opdracht om het Soefisme te verspreiden en de werelddelen te verenigen. Hij heeft het Soefisme losgekoppeld van de Islam om het toegankelijker te maken voor de westerse wereld, en legde voornamelijk de nadruk op een levenshouding: "voor hen die zoeken naar waarheid". De aanhangers van het Universeel Soefisme richten zich meer op de zoektocht naar de "Eenheid in Verscheidenheid". Het maakt niet uit wat je geloof of wat je overtuiging is, de essentie is voor iedereen toepasbaar.

"God moet je niet buiten jezelf zoeken, maar binnen in jezelf", zoals Rumi zou zeggen.

Tekst: Rosa
Bron: gedeeltelijk Wikipedia

De vlucht



"Vluchten naar een veroverd land en het spoedig onverdraaglijk vinden, want men kan nergens heen vluchten"

Franz Kafka, Dagboeken 1910-1913
Foto: Rosa

dinsdag 15 januari 2008

A foggy day in Rotterdam


Je kent het wel: een middag wachten
tot het gaat misten. Wachten
tot het donker wordt. Of avond wordt. Hij
(ik heb het over hem) kijkt,
ziet lege bussen
die koppig starten, de stad in -op zoek naar meer mist?

Stemmen van mensen. Oproer? Bijval?
Hij herkent ze, de stemmen. De mensen
kent hij niet -nooit gekend.

Je kent het wel: pijnlijk nauwkeurig
kan hij je zeggen (maar hij doet het niet):
"Nu gaat de telefoon",
En dan gaat de telefoon. De angst
dit aan te voelen. En de angst (nog groter)
zich na tien, elf juiste voorspellingen, te vergissen.

De mist is binnen.
Reeds zijn de radiatoren verkild.
Hij trekt zijn benen op. Wacht.
Het wordt donker. Of avond.
Hij trekt huiverend een haar uit zijn pols.

Gedicht: C.B. Vaandrager, uit Totale Poëzie
Foto: Rosa

zaterdag 12 januari 2008

Passie voor het leven


"De rode draad is de vraag: ga je mee in de veilige maalstroom van consumptie waarin paniek, maar ook passie, langzaam uitdoven, of blijf je geloven dat het anders kan?"

"Het is aan elk van ons om te bepalen of we onze passie voor veiligheid inruilen, of andersom. Door gebaande paden te verlaten".

Tekst: Maarten Das in "Passionate Magazine"
Foto: Rosa

maandag 7 januari 2008

Balloons


Since Christmas they have lived with us,
Guileless and clear,
Oval soul-animals,
Taking up half the space,
Moving and rubbing on the silk

Invisible air drifts,
Giving a shriek and pop
When attacked, then scooting to rest, barely trembling.
Yellow cathead, blue fish-
Such queer moons we live with

Instead of dead furniture!
Straw mats, white walls
And these travelling
Globes of thin air, red, green,
Delighting

The heart like wishes or free
Peacocks blessing
Old ground with a feather
Beaten in starry metals.
Your small

Brother is making
His balloon squeak like a cat.
Seeming to see
A funny pink world he might eat on the other side of it,
He bites,
Then sits
Back, fat jug,
Contemplating a world clear as water,
A red
Shred in his little fist.

Gedicht: Sylvia Plath, "Balloons"
Foto: Rosa

donderdag 3 januari 2008

Hollands Licht


Voor Cathelijne

De laatste tijd ben ik erg bezig met alles wat met licht te maken heeft. Bij fotograferen, tekenen, schilderen, de basis is het licht. Soms is het of ineens een besef komt, een inzicht, en openbaart zich een wondere wereld van helderheid die je eerder niet opgemerkt had.

Een paar dagen geleden mocht ik van een vriendelijke collega een documentaire lenen over "Hollands Licht". In 2003 heeft bij het Filmfestival een prijs gekregen voor de beste documentaire. Ik had er wel eerder van gehoord, maar had geen idee van wat ik er van kon verwachten. Het blijkt de moeite waard te zijn. Indrukwekkende beelden: de Nederlandse hemel, één plaats en afwisselende beelden, opgenomen in verschillende seizoenen en tijden.
Wolken, veranderingen in de lucht, grote contrasten, het licht. Alle stukjes van de puzzel passen perfect in elkaar.

Niet de verf, maar het licht is het belangrijkste ingrediënt van de schilder. Het bijzondere licht in Nederland heeft veel oude schilders geïnspireerd. Het licht in Nederland zou halvewegen de vorige eeuw zijn speciefike helderheid hebben verloren, wegens het inpoldering van de IJsselmeer, werd gezegd. In Nederland is alles verbleekter en daardoor springen de kleuren naar voren. In de landen uit de Middellandse Zee is het licht compleet anders. De zon overheerst en alles verbleekt. Het belangrijkste verschil is het water, het water in de atmosfeer. Het IJsselmeer werkt als een groot lichtreflecterende spiegel, die alles weerkaats. Hoe minder water, hoe minder reflectie en een heel ander licht. In Nederland zie je de zachtheid en de intimiteit van de atmosfeer in de lucht.

Een kenmerk van het Hollands licht is dat de lucht steeds verandert. Ook de grote aanwezigheid van het water die het licht difusser maakt en reflecteert. Erg belangrijk zijn de verschillen, want het verschil vergroot het bewustzijn. Het bijzondere aan de lucht is niet de helderheid, maar de voortdurende verandering, dankzij de wind, de wolken en het water, die constant in beweging zijn. De vochtige atmosfeer verzacht de contouren.

Het licht zelf kun je niet zien. Je ziet alleen wat het licht aanraakt, dat kan je schilderen. De Nederlandse oude schilders hadden met elkaar iets gemeen: helderheid. Eén van de belangrijkste is Philips Könink. Geboren in Amsterdam en een goede vriend van Rembrandt. Het kenmerk van zijn landschappen is voornamelijk een hoge oogpunt en dat de hemel minstens de helft van het beeld in beslag neemt. Hij ontwikkelde een eigen techniek, zette donker voor licht en licht voor donker, bijvoorbeeld een licht gebouw tegen een donkere achtergrond en andersom.

De natuur is zo'n volstrekte chaos, de schilders proberen daarin orde in te brengen. De mythe van het Hollands licht heeft zijn oorsprong in de negentiende eeuw. Toen werd voor het eerst daarover geschreven. In die tijd, werd de kleur onderdrukt ten gunste van het licht.
Rembrandt, Cuijp, Vermer en veel andere schilders kenden al de effecten van het licht in de schilderkunst. Dankzij Albert Cuijp, het mythe van het licht bracht veel schilders, Monet onder andere, naar Dordrecht, een culturele bedevaartplaats voor schilders. Lucht en licht zijn de tovenaars van toen. De schilders van de Haagse School werden daardoor "Schilders van het licht" genoemd.

Zien is kijken naar nuances. We worden verrast door de verschillen in helderheid en de nuances in kleur. Het landschap is vaak eentonig en daarom kijk je vaak naar boven, naar de horizon. Het bijzondere in Nederland is juist dat je de horizon zit. In Spanje, bijvoorbeeld, kan je niet zien waar de lucht ophoudt en waar de aarde begint.

Nederland is een land van water en lucht. Aan de hemel zie je altijd die witte en grijze wolken. Ook de horizon is van belang, de vrije horizon. Hoe meer bebouwing, hoe minder je aan het Hollands licht zult denken. In de polders zie je de horizon, maar niet als je, bijvoorbeeld, in Amsterdam bent. De gebouwen zijn te hoog en ontnemen het zicht. Het beste kan je in de binnenlanden het Hollands licht ervaren, plaatsten met een oneindige horizon en een brede hemel.

"Licht is leven. Het brengt alles tot leven"

Tekst: Rosa, Bron: "Hollands Licht", documentaire 2003.
De Kroon, Wissenraet & Associés, director: Pieter de Kroon
Foto: http://www.flickr.com/photos/d_vdm/

dinsdag 1 januari 2008

1 januari, bevroren beelden


Mijn eerste gedicht in het Nederlands, 1 januari 2006. Mijn stijl is wat compacter geworden, maar het beeldende blijft.

1 januari. De straten leeg. De grijze hemel vol nostalgie.
Het nieuwe jaar slaapt in zijn wieg, onverstoorbaar
het oude heeft ons verlaten zonder afscheid te nemen
't blijft slechts een bittere smaak.

Overblijfselen van een drukke avond vol vuurwerk,
champagne, confetti en muziek
voeten die dansen in de nacht. Twaalf uur. Een kus.
De bezweten lichamen tegen elkaar. De buurman
schreeuwt in mijn oor: "Gelukkig Nieuwjaar"
de voorstelling is opnieuw begonnen
goedkope romantiek vult de ruimte. De lucht wordt zwaar.

Vier uur 's nachts. De tafels vol etensresten
Halfvolle glazen kijken ons met treurige blik aan,
kleurrijke serpentines slingeren en kruipen op de vloer
In de gang, lege vuurwerkdozen en gekreukelde
vuilniszakken wachten in de nacht
de aliens kunnen onze geest bevangen
het verstand is uitgeschakeld en slaapt z'n roes
van het Nieuwejaar.
'S ochtends vroeg. Buiten domineert het grijs
een rood tapijt bedekt de keien van de straat

een paar buren vegen de resten vuurwerk
één vertelt een mop, een oude mop. Iedereen
lacht ontspannen. Een foto: "Smile"
Bevroren beelden, herinneringen van een lege dag.

Gedicht en foto: Rosa