Vorig jaar toen ik in Istanbul was, viel me al op dat de stad een bijzondere sfeer uitstraalde. Istanbul is een stad met een rijk verleden, gesticht door de Grieken, zo'n 27 eeuwen geleden. De stad is druk en levendig. Er wonen 11 miljoen mensen. In de smalle straatjes zie je overal gezellige restaurantjes, de mensen maken graag een praatje en wisselen de laatste nieuwtjes uit. Hier en daar zie je ook oude mannetjes zittend op kleine krukken, die rustig nippen aan een klein glaasje zoete appelthee. De grote Bazaar ademt de sfeer van de Duizend en één Nachten. Oriëntaalse zwoele geuren, glitter en felle kleuren, mannen die hun koopwaar aanprijzen. Een wereld van zintuigen.
De rivier Bosporus maakte veel indruk op me. Vaak is hij in nevelen gehuld en zie je de tientallen moskeeën wazig boven de horizon uittornen. De oude veerponten varen heen en weer en de Galatabrug glimt trots, met al die mannen op een rij die dagelijks hun hengels uitgooien.
De stad straalt een melancholische sfeer uit: Weemoed, in het Turks genaamd "Hüzün". Het betekent niet een individueel gevoel, maar van de hele stad. Het sombere gevoel dat miljoenen mensen gezamelijk ervaren. Orhan Pamuk zegt over "Huzur", de allergrootste roman die over Istanbul is geschreven: "Een weemoed die hun wilskracht knakt en veroordeelt tot nederlagen. De weemoed maakt het onmogelijk dat liefde eindigt als een vredige kalmte. De liefdesverhalen in Istanbulse zwart-wit films eindigen onveranderlijk in melodrama".
Maar in de mystiek is de kijk veel positiever. Het is niet de aanwezigheid van weemoed, maar juist de afwezigheid ervan die geldt als een gemis. In de literatuur, poezië en de lokale muziek, hüzün, een emotie die je vaak tegenkomt, geldt als een levensvisie.
Bejan Matur (1968) hoort bij de jonge generatie Turkse dichters. Zij geeft met treffende woorden de melancholie van een land weer, en het taalgebruik zit vol oriëntaalse invloeden.
Van wind vervulde landhuizen
..."We zouden afscheid nemen van elk van ons
Bij één of andere afslag.
Maar wie zou het eerst
Wie zou het eerst bang worden
Voor de weg
De nacht
De oude ruiter
Wie was er aan de beurt
We huiverden daarom bij elke kruispunt.
Ik was tot het eind gebleven
Met de smalle weg die zich voor mij uitstrekte
Een reiziger door het leven was ik nu
Een reiziger door het leven was ik nu
Die kracht putte uit zijn pijnen..."
Hüzün, weemoed. Zoals Robert Burton daarover schreef : ''Alle andere geneugten zijn nietszeggend. Geen enkele is zo aangenaam als melancholie".
Foto en tekst: Rosa
Gedicht: Bejan Matur
Geen opmerkingen:
Een reactie posten